ข้อเท้าพลิก แม้จะเป็นอาการบาดเจ็บที่พบได้บ่อย ไม่ว่าจะเกิดจากการทำกิจกรรม หรือการก้าวพลาดเล็กๆ แต่ก็อาจสร้างความเจ็บปวดและรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันได้ไม่น้อย และหากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม หรือไม่ได้รับการดูแลอย่างถูกต้อง อาการบาดเจ็บจากก้าวเล็กๆ นั้นก็อาจนำไปสู่ปัญหาด้านการเคลื่อนไหวในระยะยาวได้ บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับข้อเท้าพลิกตั้งแต่สาเหตุ อาการสำคัญ พร้อมคำแนะนำในการดูแลรักษาเบื้องต้นจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

ข้อเท้าพลิกคืออะไร ? อาการบาดเจ็บเล็กน้อยที่อาจกลายเป็นปัญหาใหญ่

ข้อเท้าพลิก (Ankle Sprain) คืออาการบาดเจ็บอย่างเฉียบพลัน อันเนื่องมาจากการที่ข้อเท้าถูกบิดหรือหมุนผิดท่า จนส่งผลให้เนื้อเยื่อและเส้นเอ็นบริเวณข้อเท้าได้รับความเสียหาย เกิดเป็นอาการบาดเจ็บแบบฟกช้ำ จนถึงฉีกขาด โดยอาการข้อเท้าพลิกนี้สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ระดับ ตามความรุนแรง ได้แก่

• ระดับเบา (Mild) เส้นเอ็นยืดออกหรือฉีกขาดเพียงเล็กน้อย มีอาการปวดและบวมที่ไม่รุนแรง
• ระดับปานกลาง (Moderate) เส้นเอ็นฉีกขาดบางส่วน มีอาการปวด บวม และฟกช้ำอย่างเห็นได้ชัด ส่งผลให้เดินลงน้ำหนักได้น้อย
• ระดับรุนแรง (Severe) เส้นเอ็นฉีกขาดทั้งหมด มีอาการปวดและบวมอย่างรุนแรง ทำให้ข้อเท้าหลวมและไม่สามารถรับน้ำหนักได้

 

สาเหตุของอาการข้อเท้าพลิกเกิดจากอะไร ?

ข้อเท้าพลิกเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ โดยสาเหตุส่วนใหญ่มักเกิดจากการเคลื่อนไหวที่ผิดพลาดจากการทำกิจกรรมที่ต้องเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว เช่น การเล่นกีฬาที่ต้องเปลี่ยนทิศทางการเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว, การลงน้ำหนักผิดท่าขณะวิ่งหรือกระโดด, การสะดุดขอบทาง, การเดินบนพื้นผิวไม่เรียบ หรือแม้แต่การสวมใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม คับหรือหลวมเกินไป หรือรองเท้าส้นสูง ก็ล้วนเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดภาวะข้อเท้าพลิกได้ 

นอกจากนี้ ยังอาจเกิดจากภาวะทางร่างกายบางอย่าง เช่น กล้ามเนื้อข้อเท้าที่อ่อนแรง ก็อาจส่งผลให้ข้อเท้าไม่มั่นคงจนเกิดการบาดเจ็บตามมาได้ง่ายขณะก้าวเดิน

R.I.C.E. วิธีดูแลข้อเท้าพลิกเบื้องต้นที่ทำได้เอง

หากอาการข้อเท้าพลิกไม่รุนแรง ผู้ป่วยสามารถปฐมพยาบาลเบื้องต้นได้ด้วยตัวเองทันทีที่เกิดอาการ เพื่อป้องกันการบาดเจ็บเพิ่มเติมและช่วยให้ฟื้นตัวได้เร็วขึ้น โดยวิธีการรักษาเบื้องต้นด้วยหลักการ R.I.C.E. ดังนี้

• Rest (พักผ่อน) หยุดการใช้งานข้อเท้า โดยไม่เดินหรือวิ่งหลังจากเกิดอาการบาดเจ็บ หรือในช่วงที่มีอาการปวด
• Ice (ประคบเย็น) ใช้ถุงน้ำแข็งหรือผ้าชุบน้ำเย็นประคบบริเวณข้อเท้าเป็นเวลา 15 - 20 นาที เพื่อลดอาการบวม
• Compression (พันผ้า) ใช้ผ้าพันหรืออุปกรณ์พันข้อเท้าเพื่อเพิ่มความมั่นคงและลดการบวม
• Elevation (ยกข้อเท้าสูง) ยกข้อเท้าขึ้นสูงกว่าระดับหัวใจ เช่น วางบนหมอน เพื่อช่วยลดการบวม

นอกจากนี้ การใช้ยากลุ่มลดอาการอักเสบ เช่น ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) ก็สามารถช่วยบรรเทาอาการได้ และหากอาการไม่รุนแรงมาก การทำกายภาพบำบัด เช่น การบริหารกล้ามเนื้อข้อเท้าหรือการเดินเบาๆ หลังอาการทุเลา ก็สามารถช่วยฟื้นฟูความแข็งแรงของข้อเท้าได้ดี

 

เคล็ดลับป้องกันข้อเท้าพลิก ดูแลตัวเองให้ปลอดภัยในทุกก้าวเดิน

การป้องกันข้อเท้าพลิกสามารถทำได้ง่ายๆ ด้วยการสวมใส่รองเท้าที่เหมาะสมกับกิจกรรมและมีการรองรับข้อเท้าที่ดี หลีกเลี่ยงการเดินหรือวิ่งบนพื้นที่ไม่เรียบ และควรอบอุ่นร่างกายก่อนการออกกำลังกายหรือเล่นกีฬา ทั้งนี้ การบริหารกล้ามเนื้อข้อเท้าให้แข็งแรงก็เป็นอีกวิธีที่ช่วยลดความเสี่ยงได้ ดังนี้

1. การกระดกเท้าขึ้น - ลง บิดเท้า และหมุนข้อเท้าเข้า - ออก รวมทั้งใช้ปลายเท้าวาดตัวอักษร
2. เกร็งกล้ามเนื้อข้อเท้าค้างไว้ตามทิศทางกระดกขึ้น - ลง หรือเข้า - ออก ประมาณ 5 - 10 วินาที

อาการข้อเท้าพลิก แม้จะดูเป็นเรื่องเล็กๆ ที่เกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัยในชีวิตประจำวัน หลายคนจึงมักมองข้ามจนนำไปสู่ปัญหาร้ายแรงที่กระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้ ดังนั้น การเรียนรู้วิธีดูแลและป้องกันอาการข้อเท้าพลิกจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้คุณสามารถก้าวเดินได้อย่างมั่นใจในทุกย่างก้าว 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมและนัดหมายแพทย์ได้ที่
ศูนย์กระดูกและข้อ ชั้น 4 โรงพยาบาลวิมุต
เวลาทำการ 08:00 - 20:00 น. โทร. 0-2079-0060  
หรือดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการปรึกษาหมอออนไลน์

ทุกปัญหาสุขภาพ ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางออนไลน์ ที่พร้อมดูแลคุณด้วยความใส่ใจ