ปวดหลัง ปวดท้องข้างๆ ปัสสาวะขัด ปัสสาวะปนเลือด ? นี่อาจเป็นสัญญาณของ "นิ่ว" ภัยเงียบแสนทรมาน ที่เกิดจากการสะสมและจับตัวกันเป็นก้อนของตะกอนของเสีย ไม่ว่าจะเป็นนิ่วที่ไต นิ่วที่ท่อไต หรือนิ่วในกระเพาะปัสสาวะเองก็ตาม แต่ไม่ต้องกังวลอีกต่อไป เพราะปัจจุบันเรามีเทคโนโลยีที่ช่วยกำจัดนิ่วด้วยวิธีการ "สลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทก" อีกหนึ่งทางเลือกการรักษานิ่วที่ให้ผลลัพธ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ต้องผ่าตัด!

สลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทก (ESWL) คืออะไร?

การสลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทก (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy หรือ ESWL) เป็นเทคโนโลยีการรักษานิ่วโดยไม่ต้องใช้วิธีการลุกล้ำ ผ่าตัดให้เจ็บตัว หรือต้องนอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาลนานๆ โดยหลักการการสลายนิ่วด้วยคลื่นเสียง คือการนำคลื่นเสียงที่มีความถี่ต่ำแต่ให้พลังงานสูง ส่งผ่านทางผิวหนังบริเวณตำแหน่งของนิ่ว โดยมีการควบคุมตำแหน่งให้ตรงเข้าไปกระแทกยังก้อนนิ่วให้นิ่วแตกตัวมีขนาดเล็กลง หรือกลายเป็นผง เพื่อให้ถูกขับออกมาทางปัสสาวะได้ง่ายขึ้น ซึ่งวิธีการรักษานี้เป็ฯการรักษาที่ไม่ทำให้เนื้อเยื่อข้างเคียงถูกทำลาย จึงทำให้ไม่ต้องพักฟื้นที่โรงพยาบาลหลังทำนั่นเอง 

ข้อจำกัดและใครบ้างที่สามารถสลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทกได้บ้าง ?

สำหรับการสลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทกเป็นวิธีการรักษาที่เหมาะกับคนมีปัญหาตรวจพบว่าเป็นนิ่วในไต นิ่วท่อไต หรือนิ่วกระเพาะปัสสาวะโดยเฉพาะ และแม้ว่าวิธีนี้จะมีข้อดีที่ไม่ต้องผ่าตัด ไม่ต้องใช้ยาสลบและไม่ต้องนอนโรงพยาบาลหลายวัน แถมยังฟื้นตัวเร็วและปลอดภัย แต่ก็ยังมีข้อจำกัดในการรักษา ดังนี้

• ผู้ป่วยต้องสุขภาพดี ไม่มีโรคร้ายแรง สำหรับผู้ป่วยที่ต้องกำจัดนิ่วด้วยการใช้คลื่นกระแทกนั้นจะต้องมีสุขภาพแข็งแรง ไม่เป็นโรคร้ายแรง เช่น โรคหัวใจ โรคปอด โรคเลือด หรือผู้ที่มีภาวะเลือดแข็งตัวผิดปกติ 
• ต้องไม่มีภาวะเหล่านี้ หญิงตั้งครรภ์, ผู้ที่มีภาวะน้ำหนักเกิน, ผู้ที่มีปัญหาความดันไม่คงที่, ผู้ที่มีเส้นเลือดโป่งพองในช่องท้อง, ผู้ที่มีการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ, ผู้ที่มีการอุดตันของนิ่วในตำแหน่งที่ตำกว่านั้น และผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงสูงจะไม่สามารถรักษาด้วยวิธีนี้ได้
• ขนาดนิ่วต้องไม่เกิน 2 ซม. โดยนิ่วในไตไม่ควรเกิน 2 ซม. และนิ่วในท่อไตไม่ควรโตเกิน 1-1.5 ซม. ถึงจะสามารถทำได้
• ไม่สามารถรักษากับนิ่วบางประเภทได้ นิ่วบางชนิดมีความแข็งมาก เช่น นิ่วแคลเซียมออกซาเลต (calcium oxalate) หรือนิ่วไซสทีน (cystine stone) อาจทำให้สลายนิ่วได้ยาก หรือไม่ได้ผล
• อาจต้องทำซ้ำ ในบางกรณี อาจต้องสลายนิ่วมากกว่า 1 ครั้ง เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
• อาจมีผลข้างเคียง เช่น ปัสสาวะเป็นเลือด ปวดหลัง หรือมีรอยช้ำบริเวณผิวหนังที่ทำการรักษา ซึ่งมักเป็นอาการชั่วคราว แต่ในบางกรณีอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงขึ้นได้ เช่น การติดเชื้อ หรือการอุดตันของทางเดินปัสสาวะ

การเตรียมตัวก่อนการสลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทก

• ปรึกษาแพทย์ เพื่อประเมินความเหมาะสมและรับคำแนะนำในการเตรียมตัว โดยแพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกาย และอาจมีการตรวจเพิ่มเติม เช่น เอกซเรย์, อัลตราซาวด์, CT Scan หรือตรวจปัสสาวะ เป็นต้น
• งดน้ำงดอาหาร ก่อนวันเข้ารับการรักษาควรงดน้ำ งดอาหารอย่างน้อย 6-8 ชั่วโมง แต่สามารถรับประทานยาโรคประจำตัวได้ตามปกติ
• งดยาที่มีฤทธิ์ห้ามการแข็งตัวของเลือด เช่น แอสไพริน วาฟาริน เป็นต้น
• แจ้งประวัติการแพ้ยา และโรคประจำตัว: ในวันที่ทำการรักษา ก่อนเข้ารับการรักษาแจ้งแพทย์ หรือพยาบาลประวัติการแพ้ยา และโรคประจำตัวอีกครั้ง
• พักผ่อนให้เพียง ควรนอนพักผ่อนให้เพียงพอ

ขั้นตอนการสลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทก

1. ผู้ป่วยจะต้องวัดความดันโลหิต วัดชีพจรและระดับออกซิเจนในเลือดก่อน รวมถึงรับประทานยาที่ช่วยให้รู้สึกสงบ บางรายอาจมีการให้ยาชาเฉพาะที่
2. หลังจากนั้นแพทย์จะให้นอนบนเตียงโดยจะมีเจ้าหน้าที่ช่วยจัดท่าให้อยู่ในลักษณะที่เหมาะสม โดยอาจมีการวางแผ่นเจล หรือใช้อ่างน้ำ เพื่อช่วยในการส่งผ่านคลื่นกระแทก
3. แพทย์จะเริ่มทำการรักษาโดยใช้เครื่องเอกซเรย์และจอภาพที่ช่วยให้สามารถระบุตำแหน่งของนิ่วได้แบบ real-time จากนั้นจะใช้เครื่องสร้างและส่งคลื่นพลังงานเข้าไปสลายก้อนนิ่ว โดยจะเริ่มจากเบาๆ ก่อนและค่อยๆ ไต่ระดับพลังงานมากขึ้นจนทำให้ก้อนนิ่วแตกตัวเล็กลง
4. ในระหว่างการรักษา ผู้ป่วยจะรู้สึกถึงแรงสะเทือนเล็กน้อย และอาจได้ยินเสียงดังจากเครื่อง ในระหว่างนั้นหากมีปวด เวียนหัว หรือคลื่นไส้ ให้รีบแจ้งแพทย์ทันที 
5. การรักษาใช้เวลาประมาณ 45 - 60 นาที โดยไม่ต้องใช้ยาสลบ 
6. หลังจากนั้นเมื่อแพทย์รักษาเรียบร้อย ผู้ป่วยจะต้องเฝ้าดูอาการหลังทำประมาณ 1-2 ชั่วโมง โดยจะมีการวัดความดันโลหิต วัดชีพจรและระดับออกซิเจนในเลือดอีกครั้ง และอาจรอจนกว่าจะสามารถปัสสาวะได้ จึงสามารถกลับบ้านได้ทันที

การดูแลตัวเองหลังการสลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทก

• อาการข้างเคียง หลังทำอาจมีอาการเวียนหัว คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหลัง และอาจมีฉี่ปนเลือดได้ในช่วงหลังทำ 24 ชม. ร่วมไปถึงอาจมีไข้ที่เกิดจากการอักเสบ และติดเชื้อภายในจากแบคทีเรียที่แตกตัวออกมาจากก้อนนิ่วได้ แต่หากมีไข้สูง หนาวสั่น หรือปัสสาวเป็นเลือดเกิน 1 สัปดาห์ ให้รีบพบแพทย์ทันที
• ดื่มน้ำเยอะๆ หลังการรักษาแนะนำให้ดื่มน้ำเยอะๆ เพื่อขับให้นิ่วที่ถูกกระแทกมาให้ออกมากับปัสสาวะได้มากที่สุด
• ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน หลีกเลี่ยงอาหารที่เสี่ยงต่อการเกิดนิ่ว เช่น อาหารที่มี oxalate สูง เช่น ผักโขม, ช็อกโกแลต, น้ำอัดลม และอาหารที่มีโซเดียมสูง เช่น อาหารแปรรูป เป็นต้น
• รับประทานยาตามที่แพทย์ระบุ ส่วนมากแพทย์จะให้รับประทานยาฆ่าเชื้อเพื่อป้องกันการอักเสบหลังทำการรักษาควรรับประทานยานี้ให้ครบในการป้องกันการดื้อยา รวมถึงยาอื่นๆ ตามที่แพทย์สั่ง
• พบแพทย์ตามนัด เมื่อครบกำหนดหลังการรักษาควรไปพบแพทย์ตามนัดหมายเพื่อติดตามผลและวางแผนการรักษาต่อไป

สลายนิ่ว... ไม่ใช่เรื่องน่ากลัวอีกต่อไปด้วยเทคโนโลยีการแพทย์ที่ทันสมัยดั่งเช่นการสลายนิ่วด้วยคลื่นกระแทก (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy หรือ ESWL) ถือเป็นทางเลือกที่ปลอดภัย เจ็บตัวน้อย ไม่ต้องดมยาสลบ ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล สะดวกสบายและช่วยให้คุณกลับไปใช้ชีวิตได้อย่างรวดเร็วอีกด้วย สำหรับท่านใดที่สนใจทางเลือกการรักษานี้ สามารถติดต่อสอบถามเพื่อขอรับคำปรึกษาเพิ่มเติมได้ที่ศูนย์ระบบทางเดินปัสสาวะโรงพยาบาลวิมุต 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมและนัดหมายแพทย์ได้ที่
ศูนย์ระบบทางเดินปัสสาวะ ชั้น 4 โรงพยาบาลวิมุต 
เวลาทำการ 08:00 - 20:00 น. โทร. 0-2079-0040 
หรือดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการปรึกษาหมอออนไลน์ 

ทุกปัญหาสุขภาพ ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางออนไลน์ ที่พร้อมดูแลคุณด้วยความใส่ใจ