ปวดส้นเท้า ก้าวแล้วเจ็บจี๊ด คุณอาจกำลังเป็น “โรครองช้ำ”

อาการปวดส้นเท้า หรืออาการเจ็บแปล๊บๆ เหมือนโดนเข็มทิ่มที่ส้นเท้า หรือฝ่าเท้า เป็นอาการหลักของโรครองช้ำที่มักพบได้บ่อยในกลุ่มคนที่ต้องยืนนานๆ เดินเยอะๆ คนที่มีภาวะน้ำหนักเกิน หรือแม้กระทั่งในคนที่อายุ 45 ปีขึ้นไป และแม้ว่าโรคนี้จะไม่น่ากลัวและไม่เป็นอันตรายต่อชีวิต แต่ก็สามารถสร้างความทรมานและทำให้ใช้ชีวิตอย่างไม่มีความสุขได้เช่นกัน บทความนี้จะพาไปดูกันว่าโรครองช้ำคืออะไร สาเหตุ อาการ การดูแลรักษาและการป้องกันทำได้อย่างไรบ้าง

โรครองช้ำคืออะไร มีสาเหตุเกิดจากอะไรได้บ้าง ?

โรครองช้ำ (Plantar Fasciitis) หรือโรคพังผืดฝ่าเท้าอักเสบ เป็นโรคที่มีสาเหตุมาจากเส้นเอ็นบริเวณฝ่าเท้าที่ยึดเกาะกับกระดูกบริเวณส้นเท้า ไล่ยาวไปจนถึงกระดูกนิ้วเท้านั้นถูกใช้งานอย่างหนัก หรือถูกกระแทกซ้ำๆ บ่อยๆ ทำให้เส้นเอ็นพังผืดใต้ฝ่าเท้าเกิดการอักเสบ โดยปัจจัยกระตุ้นที่เป็นสาเหตุให้เกิดโรครองช้ำสามารถเกิดได้จากหลายปัจจัยดังนี้

• ยืน เดิน วิ่งนานๆ การยืนทำงานทั้งวัน เดินตลอดเวลา นักกีฬา หรือคนที่ชื่นชอบการออกกำลังกายด้วยการวิ่งเป็นประจำ มีโอกาสเป็นรองช้ำหรือเกิดอาการปวดบริเวณส้นเท้าได้ เพราะการใช้งานอย่างหนัก ร่วมกับแรงกดและแรงกระแทก ทำให้เส้นเอ็นพังผืดใต้ฝ่าเท้า เกิดการอักเสบและการบาดเจ็บตามมาได้
• อายุมากขึ้น อายุที่เพิ่มมากขึ้นทำให้เอ็นพังผืดฝ่าเท้าเสื่อมสภาพไปตามกาลเวลา โดยเส้นเอ็นที่เสื่อมสภาพลงจะมีลักษณะที่ไม่แข็งแรงและไม่ยืดหยุ่น ทำให้อักเสบและบาดเจ็บได้ง่าย
• น้ำหนักเกินเกณฑ์มาตราฐาน เพราะน้ำหนักที่มากเกินไป หรือในกลุ่มคนที่เป็นโรคอ้วน ทำให้ฝ่าเท้าจำเป็นจะต้องรองรับน้ำหนักและรับแรงกระแทกมากกว่าปกติ ซึ่งทำให้เส้นเอ็นพังผืดฝ่าเท้าอักเสบและบาดเจ็บ
• โครงสร้างสรีระฝ่าเท้า ในบางคนมีรูปเท้าที่ผิดปกติ ไม่ว่าจะเป็นอุ้งเท้าแบน อุ้งเท้าสูง ส้นเท้าบิดออกด้านนอก หรืออุ้งเท้าโก่งมากเกินไป เหล่านี้ทำให้เส้นเอ็นพังผืดใต้ฝ่าเท้าตึงหรือยืดมากกว่าปกติ เสี่ยงต่อการเกิดการอักเสบและเป็นโรครองช้ำมากกว่าปกติ
• รองเท้าที่ไม่ถูกสุขลักษณะ การสวมรองเท้าพื้นแข็ง รองเท้าพื้นบาง หรือรองเท้าส้นสูงเป็นประจำ จะทำให้เส้นเอ็นพังผืดใต้ฝ่าเท้าตึงจนนำไปสู่การอักเสบได้
• ภาวะกล้ามเนื้อน่องตึง เนื่องจากภาวะดังกล่าวนี้จะทำให้เกิดแรงกระแทกบริเวณปลายเท้า ส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บบริเวณเส้นเอ็นพังผืดฝ่าเท้าได้

โรครองช้ำ มีอาการเป็นอย่างไร

• มักเจ็บ หรือปวดบริเวณส้นเท้าในตอนเช้าหลังตื่นนอน โดยอาการสำคัญมักเป็นในช่วงเช้าหลังตื่นนอน (Morning Pain หรือ First Step Pain) เนื่องจากตอนนอนเส้นเอ็นพังผืดใต้ฝ่าเท้าไม่ถูกใช้งานจึงอยู่ในลักษณะหย่อน แต่เมื่อเริ่มเดินก้าวแรกเส้นเอ็นจะยืดตัว ตึงขึ้น ทำให้เจ็บแปล๊บๆ เหมือนเข็มทิ่ม หรือปวดส้นเท้าในบริเวณที่มีการอักเสบได้
• เจ็บ หรือปวดส้นเท้าหลังนั่งพัก หรือไม่ได้เดินนานๆ โรครองช้ำอาจไม่ได้เกิดขึ้นแค่ตอนเช้าเสมอไป หากไม่ได้เดินนานๆ พักเท้าไว้นานๆ เมื่อกลับมาเดินก็อาจมีอาการเจ็บหรือปวดส้นเท้าได้เช่นกัน
• เจ็บแปล๊บๆ เจ็บจี๊ดๆ เมื่อลงน้ำหนักเดิน บางรายที่มีการอักเสบมากขึ้นอาจรู้สึกเจ็บได้ทุกครั้งที่ต้องเดินหรือลงน้ำหนักบริเวณฝ่าเท้า

วิธีการรักษาโรครองช้ำ

• เลี่ยงปัจจัยเสี่ยงและลดการใช้งาน เช่น การสวมรองเท้าที่ไม่ถูกสุขลักษณะ การออกกำลังกายที่ทำให้ฝ่าเท้าได้รับแรงกระแทก และควรงดการใช้หรือลงน้ำหนักกับฝ่าเท้าเพื่อบรรเทาอาการอักเสบ
• รับประทานยา สำหรับอาการปวดของโรครองช้ำสามารถบรรเทาได้ด้วยพาราเซตามอล หรือยากลุ่มต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) 
• ออกกำลังกาย เพราะอาการปวดมาจากเส้นเอ็นพังผืดใต้เท้าตึงเกินไป

- การออกกำลังกาย ยืดพังผืดฝ่าเท้าอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้เอ็นมีความยืดหยุ่น ลดแรงกระชาก หรือความตึงของเส้นเอ็นได้ ในรายที่เส้นเอ็นพังผืดใต้เท้าตึงมากๆ แนะนำให้แช่เท้าในน้ำอุ่นก่อนทำการยืดประมาณ 15-20 นาที จะช่วยลดอาการปวดขณะออกกำลังกายได้
- การยืดกล้ามเนื้อน่องช่วยให้อาการรองช้ำดีขึ้น หากทำการออกกำลังกายทั้ง 2 วิธีนี้ร่วมกัน

• กายภาพบำบัด สำหรับคนที่รับประทานยาและออกกำลังกายแล้วอาการไม่ดีขึ้นเท่าที่ควร สามารถใช้กายภาพบำบัดเข้ามาช่วยได้โดยใช้เครื่องกระตุ้นไฟฟ้า (Electrical Stimulation), เครื่องคลื่นกระแทก (Shock wave), เครื่องคลื่นเหนือเสียง (Ultrasound Therapy), เครื่องเลเซอร์กำลังสูง (High Power Laser) หรือเครื่องคลื่นกระตุ้นแม่เหล็กไฟฟ้า (Peripheral Magnetic Stimulator) ที่จะช่วยกระตุ้นให้กล้ามเนื้อคลายตัว ลดความตึงและบรรเทาอาการปวดได้
• ผ่าตัด วิธีนี้จะทำต่อเมื่อรักษาด้วยวิธีอื่นๆ ไม่ได้ผล โดยการผ่าตัดจะทำการเลาะและตัดพังผืดบางส่วนเพื่อลดความตึงให้เส้นเอ็นหย่อนมากขึ้น

อย่างไรก็ตาม หากรู้สึกเจ็บหรือปวดส้นเท้า และสงสัยว่าเป็นโรครองช้ำ แนะนำให้ลดการใช้งาน หรือปรับพฤติกรรมที่ต้องเดินหรือยืนนานๆ หันมาสวมใส่รองเท้าอยู่เสมอแม้อยู่ในบ้านเพื่อลดแรงกระแทกที่จะทำให้เกิดการอักเสบ รวมถึงปรับเปลี่ยนรองเท้าให้มีความนุ่ม ยืดหยุ่นและรองรับแรงกระแทกได้ดีกว่ารองเท้าพื้นแข็ง รองเท้าพื้นบางและรองเท้าส้นสูง ใช้การประคบเย็นเพื่อลดอาการปวดจากการอักเสบและตามด้วยการประคบร้อนเพื่อให้กล้ามเนื้อและเส้นเอ็นคลายตัวลง แต่หากมีอาการปวดมากขึ้นจนไม่สามารถเดินหรือใช้ชีวิตได้อย่างปกติ รักษาเบื้องต้นแล้วอาการไม่ดีขึ้น ปวดมากขึ้น ไม่สามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติสุข ควรเข้าปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาได้อย่างตรงจุด เนื่องจากอาการปวดบริเวณส้นเท้าของท่านอาจไม่ได้เป็นโรครองช้ำก็เป็นได้

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมและนัดหมายแพทย์ได้ที่ 
ศูนย์กระดูกและข้อ ชั้น 4 โรงพยาบาลวิมุต 
เวลาทำการ 08:00 - 20:00  น. โทร. 0-2079-0060 
หรือดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการปรึกษาหมอออนไลน์

ทุกปัญหาสุขภาพ ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางออนไลน์ ที่พร้อมดูแลคุณด้วยความใส่ใจ