รู้หรือไม่ ประเทศไทยมีสถิติผู้ป่วยโรคไตมากถึง 8 ล้านคน หรือราวๆ 17.5%  โดยมีต้นเหตุจากพฤติกรรมการติดอาหารรสเค็ม อาหารโซเดียมสูง อาหารแปรรูป รวมถึงปัจจัยร่วมอื่นๆ เช่น พันธุกรรม การใช้ยาบางประเภท (เช่น ยาแก้ปวด NSAIDs) ยาสมุนไพร ผักหรือผลไม้บางชนิดที่รับประมานในประมาณที่มากเกินไป (เช่นมะเฟือง ตะลิงปลิง) และโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ก็ส่งผลให้เป็นโรคไตได้ อีกทั้งโรคไตในระยะแรกมักไม่มีอาการ หลายคนจึงชะล่าใจ ใช้ชีวิตแบบเดิมๆ ทำร้ายไตต่อไป กว่าจะรู้ตัวไตก็อาจเสียหายไปมากแล้ว เหล่านี้ล้วนเป็นเหตุผลที่ทำให้ตัวเลขผู้ป่วยโรคไตเพิ่มขึ้น! การดูแลไตให้มีสุขภาพดีอยู่ด้วยกันไปนานๆ นอกจากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้ว การ "ตรวจไต" เป็นประจำก็สามารถช่วยชีวิตคุณได้! สำหรับใครที่อยากตรวจไตแต่มีคำถามว่า ‘ตรวจไต ตรวจอะไรบ้าง ?’ ต้องเตรียมตัวอย่างไร ? ต้องอดอาหารหรือไม่ ? เราเอาคำตอบมาบอกคุณแล้วที่นี่

ไต อวัยวะสำคัญที่มากกว่าการกรองของเสีย

หลายคนอาจคุ้นเคยว่าไตที่มีลักษณะคล้ายถั่วขนาดเท่ากำปั้น อยู่บริเวณหลังช่วงเอวของเราทุกคนนั้นมีหน้าที่หลักคือการกรองของเสียออกจากเลือดและขับออกทางปัสสาวะ แต่จริงๆ แล้วไตทำหน้าที่มากกว่านั้น เพราะไตเปรียบเสมือนโรงงานเคมีขนาดย่อมๆ ที่คอยรักษาสมดุลให้ร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นผู้ช่วยกรองของเสียและน้ำส่วนเกินออกจากเลือดและขับออกทางปัสสาวะ ควบคุมสมดุลของน้ำ เกลือแร่ และความเป็นกรด-ด่างในร่างกาย ควบคุมความดันโลหิต แถมยังทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเม็ดเลือดแดง และวิตามินดีที่ช่วยในการดูดซึมแคลเซียมในลำไส้ และช่วยในการรักษาสมดุลแคลเซียมในร่างกายอีกด้วย 

ทำไมต้องใส่ใจสุขภาพไต ?

สิ่งที่น่ากลัวคือโรคไตบางชนิดเมื่อเป็นแล้วอาจจะไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ซึ่งนั่นจะทำให้คุณภาพในการใช้ชีวิตของคุณลดลง อีกทั้งโรคไตในระยะแรกมักไม่มีอาการ! และนี่คือเหตุผลสำคัญที่ทุกคนควรต้องใส่ใจสุขภาพไตและหมั่นตรวจเช็กเป็นประจำ เพราะกว่าอาการจะปรากฏ ไตอาจเสียหายไปมากแล้ว ซึ่งอาจนำไปสู่โรคหรือภาวะต่างๆ ได้ ดังนี้

• ไตวายเรื้อรัง ที่ต้องฟอกไต หรือ ล้างไตทางช่องท้องไปตลอดชีวิต
• โรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจ ภาวะหัวใจล้มเหลว โรคหลอดเลือดสมอง รวมถึงความดันโลหิตสูง
• ภาวะโลหิตจาง เมื่อไตไม่สามารถสร้างฮอร์โมน Erythropoietin ซึ่งกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดงได้ ก็จะทำให้เกิดภาวะโลหิตจางได้
• กระดูกพรุน เพราะไตช่วยสร้างวิตามินดีที่จำเป็นต่อการดูดซึมแคลเซียม หากภาวะไตวายเรื้อรังจะทำให้กระดูกบาง เปราะ หักง่าย
• ความผิดปกติของสมดุลน้ำ เกลือแร่และกรด-ด่าง ที่จะทำให้เกิดอาการบวมน้ำ น้ำท่วมปอด หัวใจล้มเหลว  กล้ามเนื้ออ่อนแรง หรือเลือดเป็นกรดได้

ใครบ้างที่ควรตรวจไต ?

ไม่เพียงแค่ในกลุ่มคนที่มีความกังวลต่อสุขภาพเท่านั้นที่ควรตรวจไต แต่กลุ่มคนเหล่านี้ควรได้รับการตรวจไตเป็นประจำ 

• ผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป
• ผู้ป่วยโรคเบาหวาน
• ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง
• ผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือด
• ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคไต
• ผู้ที่รับประทานยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs เป็นประจำ
• ผู้ที่สูบบุหรี่
• ผู้ที่มีน้ำหนักเกิน หรือเป็นโรคอ้วน
• ผู้ที่เคยมีประวัติไตอักเสบ
• ผู้ป่วยที่มีประวัติติดเชื้อทางเดินปัสสาวะบ่อย
• ผู้ที่มีภาวะตัวบวม ขาบวม หนังตาบวม
• ผู้ที่มีปัสสาวะเป็นฟอง หรือปัสสาวะมีเลือดปน

ตรวจไต... ตรวจอะไรบ้าง ?

การ "ตรวจไต" ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด โดยทั่วไปแพทย์จะตรวจ 2 อย่างหลักๆ คือ ตรวจไตด้วยการตรวจเลือดซึ่งจะช่วยประเมินการทำงานของไตผ่านค่าต่างๆ ได้ และการตรวจไตด้วยการตรวจปัสสาวะเพื่อตรวจหาสิ่งผิดปกติในปัสสาวะ ซึ่งจะสามารถบ่งบอกถึงความผิดปกติของไต โดยสิ่งที่ควรรู้ในการตรวจไตมี ดังนี้

1. Creatinine (ครีเอตินีน)

Creatinine คือของเสียที่เกิดจากการเผาผลาญของกล้ามเนื้อ ซึ่งไตจะทำหน้าที่กรอง Creatinine ออกจากเลือด หากค่า Creatinine สูง อาจบ่งบอกว่าไตทำงานได้ไม่ดี กรองของเสียไม่ดีเท่าที่ควร

• ค่าปกติ Creatinine : ในผู้ชาย: 0.6-1.2 mg/dL และในผู้หญิง: 0.5-1.1 mg/dL

2. BUN (Blood Urea Nitrogen)

คือของเสียที่เกิดจากการย่อยสลายโปรตีน โดยไตจะทำหน้าที่กรอง BUN ออกจากเลือด หากค่า BUN สูง อาจบ่งบอกว่าไตทำงานได้ไม่ดี หรืออาจเกิดจากภาวะอื่นๆ เช่น ขาดน้ำ รับประทานอาหารโปรตีนสูง ภาวะเลือดออกในกระเพาะอาหาร เป็นต้น

• ค่าปกติ BUN : ในผู้ใหญ่อยู่ที่ประมาณ 10 - 20 mg/dL และในเด็กอยู่ที่ประมาณ 5 - 18 mg/dL

3. eGFR (estimated Glomerular Filtration Rate)

เป็นการวัดอัตราการคัดกรองของเสียจากกระแสเลือดในไตต่อนาที เพื่อประเมินประสิทธิภาพการทำงานของไตว่ามีปัญหาหรือไม่ โดยค่า eGFR ยิ่งมาก ยิ่งดี แสดงว่าไตทำงานได้ดี

• ค่าปกติ: มากกว่า 90 mL/min/1.73 m²

4. Urine Analysis (UA)

Urine Analysis (UA) หรือการตรวจปัสสาวะ เป็นการตรวจเบื้องต้นจากของเสียในสถานะของเหลวที่ถูกไตคัดกรองออกมา เพื่อประเมินการรั่วของโปรตีนแอลบูมินในปัสสาวะ เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว หรือตะกอนผิดปกติอื่นๆ รวมถึงดูส่วนประกอบต่างๆ เช่น ความเป็นกรด-ด่าง ความถ่วงจำเพาะ น้ำตาล แบคทีเรีย หรือไวรัส เพื่อช่วยค้นหาความผิดปกติจากการทำงานของไตได้ 

5. Urine Protein/Creatinine Ratio (UPCR) หรือ Urine Albumin/Creatinine Ratio (UACR)

เป็นการตรวจวัดปริมาณโปรตีน (หรืออัลบูมิน) ในปัสสาวะ โดยนำมาเทียบกับปริมาณครีเอตินีน เพื่อประเมินปริมาณโปรตีนที่รั่วออกมาในปัสสาวะ

• ค่าปกติ: UPCR < 150 mg/g และ UACR < 30mg/g

6. การตรวจอื่นๆ (Additional Tests)

ในบางกรณี แพทย์อาจพิจารณาให้ตรวจเพิ่มเติม ขึ้นอยู่กับอาการ ประวัติและผลการตรวจเบื้องต้น

• Ultrasound ไต: ตรวจดูกายวิภาคของไต เช่น ขนาด, รูปร่าง, นิ่ว, ถุงน้ำ
• CT Scan หรือ MRI ไต: ให้ภาพไตที่ละเอียดมากขึ้น
• การตัดชิ้นเนื้อไต (Kidney Biopsy): ในบางกรณีที่ต้องการวินิจฉัยแยกโรคบางอย่างเช่นโรคไตอักเสบ หรือ ภาวะไตเสื่อมเรื้อรังที่หาเหตุไม่พบ เป็นต้น

เตรียมตัวอย่างไรก่อนตรวจไต ?

• แจ้งประวัติโรคประจำตัว ยาประจำตัว วิตามิน อาหารเสริม สมุนไพรที่รับประทาน
• งดอาหารและน้ำอัดลม น้ำหวาน และน้ำคาเฟอีนก่อนตรวจอย่างน้อย 8-12 ชั่วโมง แต่สามารถดื่มน้ำเปล่าได้
• งดเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมแอลกอฮอล์ทุกชนิดอย่างน้อย 24 ชั่วโมง
• งดการมีเพศสัมพันธ์ก่อนเข้ารับการตรวจ 24 ชั่วโมง
• งดออกกำลังกายหนักก่อนเข้ารับการตรวจ 24 ชั่วโมง
• สำหรับผู้หญิงควรตรวจหลังจากหมดรอบประจำเดือนอย่างน้อย 7 วัน เพื่อลดความคลาดเคลื่อนของเลือดปนเปื้อนในปัสสาวะ

พร้อมดูแลไตและสุขภาพองค์รวมได้ครบ กับแพ็กเกจสุดคุ้มและตอบโจทย์ตามช่วงวัย

ที่โรงพยาบาลวิมุต เรามีทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ พร้อมให้คำปรึกษาและดูแลสุขภาพไตของคุณ ด้วยแพ็กเกจตรวจสุขภาพที่ครอบคลุมการตรวจสุขภาพไตไว้อย่างครบครัน ให้คุณรับทราบสุขภาพแบบครบองค์รวมและสุขภาพไตได้ตั้งแต่เนิ่นๆ ในโปรโมชันราคาสุดคุ้ม

• โปรแกรมตรวจสุขภาพผู้ชาย อายุน้อยกว่า 40 ปี  
• โปรแกรมตรวจสุขภาพผู้หญิง อายุน้อยกว่า 40 ปี
• โปรแกรมตรวจสุขภาพผู้ชาย อายุมากกว่า  40 ปี
• โปรแกรมตรวจสุขภาพผู้หญิง อายุมากกว่า 40 ปี  

นี่คือข้อมูลเกี่ยวกับการตรวจไต ต้องตรวจอะไรบ้าง แต่ละอย่างตรวจเพื่ออะไรและก่อนตรวจต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง ซึ่งทั้งหมดนี้คงเป็นเหตุผลที่กระตุ้นให้หลายคนเห็นความสำคัญได้บ้างว่าการตรวจไตเป็นประจำเป็นสิ่งสำคัญ เพราะโรคไตในระยะแรกมักไม่มีอาการ การตรวจพบความผิดปกติตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้ทำการรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ชะลอความเสื่อมของไตและป้องกันภาวะแทรกซ้อนได้อย่างทันท่วงที 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมและนัดหมายแพทย์ได้ที่
ศูนย์สุขภาพ ชั้น 6 โรงพยาบาลวิมุต
เวลาทำการ 07:00 - 17:00 น. โทร. 0-2079-0034 
หรือดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการปรึกษาหมอออนไลน์

ทุกปัญหาสุขภาพ ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางออนไลน์ ที่พร้อมดูแลคุณด้วยความใส่ใจ