เมื่อความทรงจำเริ่มเลือนราง... สิ่งที่คุณรักอาจหายไป สำหรับเรื่องของการหลงลืมเล็กๆ น้อยๆ ฟังดูอาจเป็นเรื่องธรรมดาของวัยที่เพิ่มขึ้น แต่หากความทรงจำเริ่มเลือนหายไปอย่างต่อเนื่อง การคิดอ่านและแก้ไขปัญหาลดลง หลงทิศหลงทางมากขึ้นเรื่อยๆ หลงลืมแม้กระทั่งวิถีชีวิตจนกระทบกับการใช้ชีวิตประจำวัน นั่นอาจเป็นสัญญาณเตือนของ "สมองเสื่อม" โรคที่สร้างความทุกข์ใจให้ทั้งผู้ป่วยและคนรอบข้าง ในบทความนี้เราชวนคุณมาทำความรู้จักกับโรคสมองเสื่อม ทั้งสาเหตุเกิดจากอะไร อาการสัญญาณเตือนเริ่มต้นและการรักษาเป็นอย่างไร เพราะหากรู้เร็วก็จะช่วยให้คุณชะลอรอยโรคและรักษาคุณภาพในการใช้ชีวิตได้

สมองเสื่อมคืออะไร ?

สมองเสื่อม (Dementia) เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากการทำงานของสมองที่เสื่อมลง อันเนื่องมาจากหลายสาเหตุ จนส่งผลกระทบต่อความจำ ความคิด การตัดสินใจและพฤติกรรม โดยอาการจะไม่ใช่เพียงแค่การหลงๆ ลืมๆ ตามวัยเพียงเท่านั้น แต่เป็นความผิดปกติที่รุนแรงและส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน

สาเหตุของสมองเสื่อม

สำหรับปัญหาสมองเสื่อมนั้นเกิดขึ้นจากเซลล์สมองที่ทำงานได้มีจำนวนลดลง ทั้งจากการเสื่อมสภาพจนตาย หรือ เหี่ยวและฟ่อลง โดยอาจมีสาเหตุมาจากหลายโรค ทั้งที่รักษาได้และรักษาไม่ได้

สาเหตุของสมองเสื่อม ที่เกิดจากโรคที่รักษาได้

• ภาวะขาดวิตามินบางชนิด เช่น วิตามินบี 12
• ภาวะพร่องไทรอยด์
• ภาวะซึมเศร้า
• เนื้องอกในสมอง, ภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง
• ติดเชื้อในสมอง เช่น ไวรัสเอดส์ ซิฟิลิส
• ได้รับยาบางชนิด หรือสารเสพติด
• ได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ

สาเหตุของสมองเสื่อม ที่เกิดจากโรคที่รักษาไม่ได้

• โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's disease)
• สมองเสื่อมจากโรคหลอดเลือดสมอง (Vascular dementia)
• โรคสมองเสื่อมจากภาวะอื่นๆ เช่น โรคพาร์กินสัน โรคฮันติงตัน

อาการของสมองเสื่อมเป็นอย่างไร มีกี่ระยะ?

ในการสังเกตอาการของผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อมได้ตั้งแต่ระยะแรกจะช่วยให้แพทย์สามารถวินิจฉัยอาการได้เร็วและรับการรักษาได้อย่างทันถ่วงที โดยอาการแรกเริ่มและอาการในระยะต่างๆ ของสมองเสื่อมมีอาการ ดังนี้

อาการสมองเสื่อมแรกเริ่ม หรือระยะแรกกับความเปลี่ยนแปลงเล็กๆ น้อยๆ

• หลงลืมบ่อยครั้ง เริ่มลืมสิ่งของวางไว้ที่ไหน ลืมนัดหมาย หรือเหตุการณ์ที่เพิ่งจะเกิดขึ้น
• มีปัญหาในการหาคำพูด พูดติดขัด หาคำพูดไม่เจอ หรือใช้คำผิดๆ
• สับสนกับเส้นทางที่คุ้นเคย หลงทางในสถานที่ที่เคยไปเป็นประจำ
• ตัดสินใจผิดพลาด ตัดสินใจเรื่องง่ายๆ ได้ยากขึ้น หรือตัดสินใจผิดพลาดบ่อยครั้ง
• ความสนใจลดลง ไม่สนใจกิจกรรมที่เคยชอบ หรือปลีกตัวจากสังคม
• เปลี่ยนแปลงอารมณ์และบุคลิกภาพ ซึมเศร้า วิตกกังวล หงุดหงิดง่าย หรือมีพฤติกรรมที่เปลี่ยนไป

อาการสมองเสื่อมทั่วไป ที่เริ่มส่งผลต่อชีวิตประจำวัน

• หลงลืมรุนแรงขึ้น เริ่มลืมคนใกล้ตัว ลืมเหตุการณ์สำคัญๆ เช่น วันเกิดคนใกล้ชิด หรือลืมวิธีทำกิจวัตรประจำวัน เช่น การอาบน้ำ การแต่งตัว การแปรงฟัน หรือวิธีการใช้รีโมท
• สับสนเรื่องเวลาและสถานที่ จำวัน เวลา หรือสถานที่ไม่ได้ หรือหลงทางแม้ในสถานที่คุ้นเคย
• ปัญหาในการสื่อสาร พูดจาไม่รู้เรื่อง เขียนหนังสือไม่ได้ หรือเข้าใจภาษาพูดได้ยาก
• มีปัญหาในการคิดและวางแผน ทำงานที่เคยทำได้ยากขึ้น หรือจัดการเรื่องเงินไม่ได้
• มีพฤติกรรมซ้ำๆ ทำสิ่งเดิมซ้ำๆ หรือพูดเรื่องเดิมซ้ำๆ
• มีปัญหาในการมองเห็นหรือการรับรู้ มองเห็นภาพบิดเบือน หรือมีปัญหาในการแยกแยะสิ่งของ

อาการสมองเสื่อมระยะสุดท้าย อาการสมองเสื่อมขั้นรุนแรง ที่ต้องเข้ารับการรักษาและต้องดูแลอย่างใกล้ชิด

• สูญเสียความทรงจำระยะยาว จำเรื่องราวในอดีต หรือจำคนใกล้ชิดไม่ได้
• พึ่งพาผู้อื่นในการทำกิจวัตรประจำวัน ไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตนเอง เช่น การรับประทานอาหาร การอาบน้ำ หรือการแต่งตัว
• มีปัญหาในการเคลื่อนไหว เดินเซ ล้มบ่อย หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง
• มีปัญหาในการกลืน สำลักอาหาร หรือน้ำบ่อยครั้ง
• มีการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์และพฤติกรรมที่รุนแรง ก้าวร้าว หวาดระแวง หรือมีภาพหลอน

การวินิจฉัยและรักษาสมองเสื่อม

ในการวินิจฉัยโรคสมองเสื่อม แพทย์จะทำการซักประวัติเพื่อตรวจหาความผิดปกติของอาการป่วย ซึ่งโดยส่วนมากแพทย์จะซักประวัติผู้ป่วยร่วมกับญาติที่คอยดูแล และจะมีการตรวจสมรรถภาพของสมอง (Neuropsychological Tests) ตรวจร่างกายทางระบบประสาท ตรวจเลือด รวมถึงการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) หรือเครื่อง PET (Positron emission tomography) เพื่อค้นหาสาเหตุที่แน่ชัดของโรคสมองเสื่อมที่เกิดขึ้น

ซึ่งหากพบสาเหตุมาจากการขาดฮอร์โมน แพทย์ก็จะสั่งยาทดแทนฮอร์โมนให้ หรือหากตรวจพบภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง เนื้องอกในสมอง อาจจะต้องมีการผ่าตัดสมองเพื่อระบายน้ำที่คั่ง หรือนำเนื้องอกออก แต่หากภาวะสมองเสื่อมเกิดจากเซลล์สมองเสื่อม จะได้รับยาชะลออาการร่วมกับการปรับพฤติกรรม ซึ่งญาติหรือผู้ดูแลต้องให้ความร่วมมือในการมีส่วนร่วมดูแลรักษาผู้ป่วย

เพราะทุกความทรงจำมีค่า... ที่ศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลวิมุต เราพร้อมเคียงข้างคุณในการดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อม ด้วยทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญและเทคโนโลยีที่ทันสมัย พร้อมให้บริการตรวจวินิจฉัย วางแผนการรักษา และดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมอย่างครบวงจร เพื่อให้ผู้ป่วยและครอบครัวมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ซึ่งหากคุณ หรือคนใกล้ชิดมีอาการเหล่านี้ ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม ยิ่งเริ่มต้นดูแลเร็วยิ่งมีโอกาสชะลอการดำเนินโรคและรักษาคุณภาพชีวิตได้ดีขึ้น

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมและนัดหมายแพทย์ได้ที่
ศูนย์สมองและระบบประสาท ชั้น 6 โรงพยาบาลวิมุต 
เวลาทำการ 08:00 - 20:00 น. โทร. 0-2079-0068 
หรือดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการปรึกษาหมอออนไลน์  

ทุกปัญหาสุขภาพ ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางออนไลน์ ที่พร้อมดูแลคุณด้วยความใส่ใจ