เบาหวานขึ้นตา ตรวจรักษา…ก่อนสูญเสีย

เบาหวานขึ้นตา เป็นภาวะแทรกซ้อนอันดับหนึ่ง ของผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานได้ เพราะดวงตาก็เป็นอวัยวะหนึ่งที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูงเช่นเดียวกับส่วนอื่นๆ ของร่างกาย เพียงแต่ผู้ป่วยเองมักไม่รู้สึกถึงความผิดปกติของดวงตาในระยะแรกที่เผชิญกับโรคเบาหวาน ด้วยความไม่รู้ตัวจึงส่งผลให้ขาดการตรวจตาและรับการรักษาอย่างที่ควรเป็น ในกรณีที่เป็นเบาหวานและควบคุมได้ไม่ดีนานกว่า 10 ปี จะมีโอกาสเสี่ยงเป็นเบาหวานขึ้นตามากถึง 80% เป็นเหตุให้เกิดโรคแทรกซ้อนรุนแรงอื่นๆ ตามมา และอาจถึงขั้นสูญเสียอวัยวะสำคัญได้ในที่สุด

 

เบาหวานขึ้นตา เกิดขึ้นได้อย่างไร? 

เบาหวานขึ้นตาเป็นหนึ่งในภาวะแทรกซ้อนที่สามารถพบได้บ่อย โดยหากมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงสะสมเป็นระยะเวลานาน จะส่งผลให้ผนังหลอดเลือดฝอยทำงานผิดปกติ เส้นเลือดเล็กๆ ทั่วทั้งร่างกายจะเสื่อมสภาพไปทีละนิด รวมทั้งเส้นเลือดฝอยที่ไปเลี้ยงดวงตาจะมีภาวะโป่งพอง เกิดการรั่วซึมและขับน้ำส่วนเกินออกทางดวงตา ในระยะรุนแรงจะพบเส้นเลือดงอกผิดปกติและมีพังผืดร่วมด้วย ซึ่งก่อให้เกิดภาวะเลือดออกจนถึงจอตาลอก และสูญเสียการมองเห็นไปในที่สุด 

อาการของเบาหวานขึ้นตา แบ่งออกเป็นหลายระยะ ดังนี้ 

• เบาหวานขึ้นตาระยะเริ่มแรกถึงระยะกลาง : ระยะแรกผนังของเส้นเลือดที่จอตาจะเริ่มไม่แข็งแรงและเริ่มโป่งพอง มีจุดเลือดออกและการรั่วซึมของเส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงลูกตาอยู่บ้าง แต่ยังไม่มากนัก จัดเป็นระยะที่ยังไม่มีเส้นเลือดเกิดใหม่ (Nonproliferative Diabetic Retinopathy: NPDR) โดยอาการเริ่มต้นของผู้ป่วยมักไม่มีอาการบ่งบอกภาวะของโรคที่เด่นชัด มักไม่รู้สึกระคายเคือง แสบตา หรือเจ็บปวด ลักษณะดวงตาจากภายนอกดูเป็นปกติ แต่หากมีจุดเลือดออกหรือการรั่วซึมบริเวณจุดสำคัญในตา อาจส่งผลให้มีค่าสายตาเปลี่ยนแปลง เห็นภาพบิดเบี้ยว ความสามารถในการแยกแยะสีลดลง หรือมีเงาดำบดบังการมองเห็นบางส่วน นั่นเพราะเบาหวานขึ้นตาเริ่มทำลายจอประสาทตาจากภายในแล้ว
• เบาหวานขึ้นตาระยะก้าวหน้า : เส้นเลือดที่ไปเลี้ยงดวงตาเริ่มเสื่อมสภาพและอุดตันจนไม่สามารถไหลเวียนได้ตามปกติ ทำให้จอตาขาดเลือด ร่างกายจะสร้างเส้นเลือดฝอยงอกใหม่ขึ้นมาทดแทน (Proliferative Diabetic Retinopathy: PDR) แต่มีความเปราะบางอ่อนแอมากกว่าปกติ และอาจมีพังผืดร่วม ผู้ป่วยจะพบอาการของระยะเริ่มต้นจนถึงระยะกลางร่วมกับอาการที่รุนแรงขึ้น เช่น เลือดที่ออกในวุ้นตาบดบังการมองเห็น จอตาลอก หรือมีภาวะแทรกซ้อนเพิ่มเติมเกิดเป็นต้อหินทุติยภูมิ เป็นต้น ซึ่งภาวะเหล่านี้แก้ไขได้ยาก และมักทำให้สูญเสียการมองเห็นในที่สุด

ภาวะแทรกซ้อนจากภาวะเบาหวานขึ้นตา

● จุดภาพชัดบวม : อาจเกิดได้กับเบาหวานทุกระยะ อาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้ ผู้ป่วยอาจเห็นจุดดำบริเวณกลางภาพ สายตาขุ่นมัว แยกสีได้ไม่ชัดเจน ภาวะการมองเห็นผิดปกติจนส่งผลกระทบต่อกิจวัตรประจำวัน เช่น การขับรถ การอ่านหนังสือ และการใช้สายตาจดจ่ออยู่กับสิ่งหนึ่งสิ่งใด เป็นต้น

● ต้อกระจก : เมื่อภาวะเบาหวานสะสมนานวันน้ำตาลในเลือดจะมีการเปลี่ยนแปลงเป็นสารซอร์บิทอล (Sorbitol) และฟรุกโตส (Fructose) สะสมอยู่บริเวณเลนส์ตา ทำให้เลนส์ตาขุ่นขึ้น และบดบังแสงไม่ให้ผ่านเข้าไปถึงนัยน์ตา ภาวะต้อกระจกนี้จะต้องทำการผ่าตัดเอาเลนส์ที่ขุ่นมัวออก และใส่เลนส์เทียมเข้าไปทดแทน

● เลือดออกในวุ้นตาและจอตา : หลอดเลือดที่ไม่แข็งแรงบริเวณดวงตาสามารถปริแตกได้ทุกเมื่อเพราะความเปราะบาง หากเลือดออกไม่มากจะเห็นเป็นจุดสีดำลอยไปมาตามทิศทางที่กรอกตามอง แต่หากมีเลือดออกในปริมาณมากอาจบดบังการมองเห็นได้

● เพิ่มความเสี่ยงการติดเชื้อในดวงตาและเบ้าตา : สภาพร่างกายที่ไม่เหมาะสม ทำให้ภาวะภูมิคุ้มกันทำงานบกพร่อง อาจเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อ ทำให้ตาพร่ามัวเร็วกว่าภาวะของโรค และอาจไม่สามารถกลับมามองเห็นได้อย่างชัดเจน แม้จะได้รับการรักษาอย่างเต็มที่ก็ตาม

● จอตาลอก : หากเบาหวานขึ้นตาอยู่ในระยะก้าวหน้า จอประสาทตาส่วนที่ขาดเลือดจะถูกกระตุ้นให้สร้างหลอดเลือดใหม่ที่ไม่อยู่ตรงตำแหน่งปกติ มีผนังเปราะแตกง่าย และอาจเกิดเนื้อเยื่อคล้ายพังผืดงอกตามหลอดเลือด จนดึงรั้งจอประสาทตาให้หลุดลอก ผู้ป่วยอาจจะมองเห็นแสงคล้ายฟ้าแลบ หรือจุดดำบังภาพบางส่วนอยู่ตลอดเวลา ซึ่งส่งผลต่อการมองเห็นโดยตรง ถึงขั้นตาบอดได้

● ต้อหิน : ผู้ป่วยเบาหวานในระยะก้าวหน้าที่มีการสร้างหลอดเลือดผิดปกติอาจเกิดภาวะต้อหินทุติยภูมิขึ้น โดยกลุ่มหลอดเลือดและพังผืดเหล่านี้จะไปรบกวนการระบายน้ำออกจากลูกตา เป็นเหตุให้ความดันลูกตาสูงขึ้น ผู้ป่วยมักมีอาการปวดตาเนื่องจากความดันตาสูง หากเป็นนานเข้าโดยไม่ได้รับการรักษาจะเกิดความเสียหายถาวรต่อเส้นประสาทที่ทำหน้าที่ส่งภาพจากตาไปยังสมอง  ทำให้ประสาทตาฝ่อและเป็นต้อหินโดยสมบูรณ์

● สูญเสียการมองเห็น : ปลายทางของภาวะเบาหวานขึ้นตาที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีอาจรุนแรงกว่าที่คิด เมื่อเบาหวานลุกลามขึ้นจอประสาทตา จะมีการทำลายของเซลล์ประสาทตาและขั้วประสาทตา หรือเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เพิ่มเติม หากไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างต่อเนื่องถูกวิธี อาจส่งผลให้ผู้ป่วยสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวร

 

เบาหวานขึ้นตาป้องกันได้ ด้วยการตรวจคัดกรองเบาหวานขึ้นตาอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

การตรวจคัดกรองเบาหวานขึ้นตา ต้องมีการขยายม่านตาเพื่อตรวจจอประสาทตา โดยทีมแพทย์จะหยอดยาขยายม่านตาให้แก่ผู้ป่วย เพื่อให้ม่านตาขยายตัว  เมื่อม่านตาของผู้ป่วยขยายออกจนเต็มที่ จักษุแพทย์จะทำการส่องกล้องตรวจหาความผิดปกติของจอประสาทตา ซึ่งเป็นวิธีมาตรฐาน ให้ผลการตรวจที่ละเอียดและแม่นยำที่สุด ภายหลังจากได้รับยาขยายแล้วม่านตาจะกลับสู่ภาวะปกติใน 3-4 ชั่วโมง แต่ในรายที่เป็นโรคเบาหวานมานาน ม่านตาอาจใช้เวลาหดกลับมาเป็นปกตินานกว่า 4 ชั่วโมงขึ้นไป นอกจากนี้แล้วในกรณีที่พบความผิดปกติ อาจแนะนำให้ถ่ายภาพเฉพาะส่วนเพิ่มเติมเพื่อประโยชน์ในการติดตามรักษา

ทันทีที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นเบาหวาน ควรตรวจคัดกรองเบาหวานขึ้นจอตาอย่างละเอียดโดยวิธีข้างต้นทันที เพราะไม่สามารถรู้ได้เลยว่าภาวะเบาหวานได้สะสมในร่างกายมานานเท่าใดแล้ว หากไม่พบความผิดปกติและควบคุมระดับน้ำตาลได้ดี อาจตรวจติดตามอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง แต่หากพบความผิดปกติที่จอตา หรืออยู่ในช่วงที่ควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้ จำเป็นต้องติดตามผลให้บ่อยขึ้นตามระยะและความรุนแรงของโรค

โรงพยาบาลวิมุตพร้อมให้บริการตรวจรักษาโรคเบาหวานแบบครบวงจร ดูแลเบาหวานขึ้นตาและภาวะแทรกซ้อนที่อาจตามมา โดยทีมแพทย์ผู้ชำนาญการด้านเบาหวาน ต่อมไร้ท่อ และทีมจักษุแพทย์ ด้วยเครื่องมือทางห้องปฏิบัติการที่ทันสมัยเพื่อตรวจหาระดับน้ำตาลในเลือด ตรวจระดับน้ำตาลสะสมในเม็ดเลือด ตรวจโปรตีนไข่ขาวในปัสสาวะ ตรวจระดับไขมันในเลือดชนิดไม่ดี ตรวจหน้าที่การทำงานของตับ ไต และที่สำคัญตรวจตรวจการไหลเวียนของหลอดเลือด (Vascular Doppler) รวมถึงตรวจเท้าแบบละเอียด (Foot Examinations) ด้วยเครื่องมือเฉพาะ รวมถึงติดตามผลการตรวจตลอด 6 เดือน กับ ‘แพ็กเกจโรคเบาหวาน’ ในราคาโปรโมชั่นเพียง 4,800 บาท เพื่อให้แน่ใจว่าคุณจะเบาค่าใช้จ่าย ห่างไกลจากเบาหวานขึ้นตา ได้รับการดูแลเบาหวานอย่างครอบคลุมคุ้มค่าและมีสุขภาพที่ดี 

ให้ดวงตาเป็นหน้าต่างของดวงใจที่สดใสไปอีกนาน ด้วยการพบจักษุแพทย์ตรวจหาความเสี่ยงเบาหวานขึ้นตาและตรวจภาวะแทรกซ้อนของเบาหวานเป็นประจำทุกปี เพราะอาการพร่ามัวไม่ได้เกิดขึ้นในระยะแรกของโรคเสมอไปจึงไม่ควรรอจนมีอาการ การตรวจเบาหวานขึ้นตาที่คุ้มค่าที่สุด คือการตรวจตั้งแต่ยังมองเห็นได้เป็นปกติ อีกทั้งการรักษาจะยังได้ผลดีกว่าหากอยู่ในระยะแรกไปจนถึงระยะกลาง ตัดโอกาสและป้องกันไม่ให้ลุกลามไปถึงเบาหวานระยะก้าวหน้า ห่างไกลภาวะแทรกซ้อนและลดโอกาสเสี่ยงต่างๆ ที่อาจส่งผลต่อการมองเห็นได้

ติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมและนัดหมายแพทย์
เรียบเรียงโดย : พญ. จิรนันท์ ทรัพย์ทวีผลบุญ จักษุแพทย์ แพทย์ผู้ชำนาญการโรคต้อหิน ศูนย์จักษุ ชั้น 5 รพ.วิมุต

ศูนย์จักษุ ชั้น 5 โรงพยาบาลวิมุต

เวลา 08.00-20.00 น. หรือโทร 0-2079-0058

หรือดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการปรึกษาหมอออนไลน์

 

ทุกปัญหาสุขภาพ ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางออนไลน์ ที่พร้อมดูแลคุณด้วยความใส่ใจ