รู้ทันโรคหลอดเลือดสมอง ทุกวัยเสี่ยง ทุกคนเลี่ยงได้

มองโรคหลอดเลือดสมองจากมุมใกล้ เฉพาะในประเทศไทยถูกจัดเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 2 รองจากโรคมะเร็ง และการพิการเป็นอันดับ 3 เมื่อเทียบจากทั่วทั้งโลก น่ากลัวและไม่ไกลตัวอย่างที่หลายคนคิด โรคหลอดเลือดสมองเป็นได้ทุกวัย ไม่ได้จำกัดเฉพาะในผู้สูงอายุ หากดูจากสถิติรวมทั้งโลกจะพบผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองรายใหม่เพิ่มขึ้นถึง 14.5 ล้านคนต่อปี และ 1 ใน 4 เป็นผู้ป่วยที่มีอายุเริ่มต้นเพียง 25 ปีเท่านั้น นั่นหมายความว่าหนุ่มสาววัยแอคทีฟก็มีความเสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดสมองที่นำไปสู่การเป็นอัมพาตได้เช่นกัน 

โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke คืออะไร ?  

โรคหลอดเลือดสมอง คือ ภาวะที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยงแบบฉับพลัน ซึ่งเกิดจากความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณสมอง อาจเกิดจากไขมันที่ไปเกาะผนังหลอดเลือดด้านในจนท่อนำเลือดตีบแคบลง โรคทางพันธุกรรม หลอดเลือดปริแตก หรือฉีกขาดจากภาวะความดันโลหิตสูง หรือมีลิ่มเลือดที่แข็งตัวชิ้นเล็กๆ หลุดไปตามกระแสเลือดแล้วอุดตันหลอดเลือดในสมอง จนกระทั่งส่งผลให้สมองขาดเลือด จากนั้นเซลล์สมองจะเริ่มตายภายในเวลาไม่กี่นาทีและค่อยๆ หยุดการทำงานลง เหล่านี้ล้วนส่งผลโดยตรงต่อระบบประสาท และเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดอัมพฤกษ์ อัมพาต ที่อาจต่อยอดความรุนแรงไปจนถึงการเสียชีวิตได้

ความผิดปกติของโรคหลอดเลือดสมองแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ 

• โรคหลอดเลือดสมองชนิดสมองขาดเลือด (Ischemic Stroke) : กว่าร้อยละ 80 ของโรคหลอดเลือดสมองเกิดจากการอุดตันของหลอดเลือด จนทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้ไม่เพียงพอ มักเกิดร่วมกับภาวะหลอดเลือดแดงแข็งตัว ซึ่งมีต้นเหตุมาจากไขมันที่อุดตันอยู่ทั่วผนังของหลอดเลือดจนทำให้เส้นเลือดตีบแข็ง โดยเฉพาะหลอดเลือดแดงใหญ่บริเวณด้านข้างลำคอทั้งสอง ซึ่งมีหน้าที่ส่งเลือดไปเลี้ยงสมองส่วนหน้า การตรวจหลอดเลือดแดงใหญ่ที่บริเวณคอจึงช่วยให้เห็นว่ามีการตีบตัน หรือเกิดลักษณะการไหลเวียนของเลือดในเส้นเลือดแดงใหญ่ที่ปกติหรือไม่ รวมถึงสามารถวัดปริมาณเลือดที่ไปเลี้ยงสมองว่ายังอยู่ในเกณฑ์ปกติหรือไม่ ทั้งนี้เพื่อเป็นการช่วยประเมินความเสี่ยงที่อาจนำไปสู่โรคหลอดเลือดสมองในอนาคตด้วย
• โรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออกในสมอง (Hemorrhagic Stroke) : โรคหลอดเลือดสมองชนิดนี้พบเห็นได้ประมาณร้อยละ 20 ของกลุ่มผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง เป็นภาวะที่หลอดเลือดสมองแตกหรือฉีกขาด กระทั่งเลือดจำนวนนั้นไหลเข้าไปคั่งในเนื้อสมองส่งผลให้เนื้อสมองตาย ซึ่งเกิดได้หลายตำแหน่งทั้งเลือดออกในแกนสมอง และเลือดออกนอกแกนสมอง แล้วเคลื่อนตัวมาเบียดแกนสมองอีกที มักพบในผู้ป่วยที่มีโรคความดันโลหิตสูงเรื้อรัง โรคหลอดเลือดแดงใหญ่โป่งพอง รวมถึงผู้ที่มีผนังหลอดเลือดผิดปกติตั้งแต่กำเนิด
   

วิธีสังเกตอาการด้วยหลักการ BEFAST สัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมองได้ดังนี้ 

B - Balance มีปัญหากับสมดุลและการทรงตัว 

ผู้ป่วยจะทรงตัวไม่เป็นปกติ ร่างกายเคลื่อนไหวไม่ประสานกันจนไม่สามารถทรงตัวได้ วิงเวียนศีรษะบ่อย ลุกยืนได้ยาก ร่วมกับอาการเดินเซ 

E - Eye สายตาและการมองเห็นที่แย่ลง 

ลานสายตาผิดปกติ มีมุมมองการมองเห็นแคบลงกว่าที่เคย ตาพร่ามัว หรือมองไม่เห็นอย่างเฉียบพลัน อาจเกิดขึ้นกับดวงตาข้างใดข้างหนึ่ง หรือเกิดขึ้นพร้อมกันทั้ง 2 ข้างได้

F - Face หน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว 

เกิดภาวะหน้าเบี้ยว กล้ามเนื้อใบหน้าขยับได้เพียงครึ่งซีก ปากเบี้ยว มุมปากตก สังเกตได้จากใบหน้าซีกซ้ายและซีกขวาทำงานไม่สัมพันธ์กัน หรืออาจมีน้ำลายไหลมุมปากเนื่องจากริมฝีปากไม่สามารถปิดให้สนิทได้ ซึ่งเป็นหนึ่งในสัญญาณเตือนของอาการโรคหลอดเลือด หรืออาการสโตรกที่มักสังเกตเห็นได้ง่ายและชัดเจนที่สุด 

A - Arm แขนขาที่อ่อนแรง 

อีกหนึ่งอาการของโรคหลอดเลือดสมองที่เห็นได้ง่ายอีกหนึ่งอย่าง คือ อาการแขนขาอ่อนแรงที่ข้างใดข้างหนึ่ง หรือมีอาการชา ไม่มีแรงอย่างเฉียบพลัน หยิบของแล้วหล่นหลุดมือคล้ายกล้ามเนื้ออ่อนแรง 

S – Speech พูดไม่ชัด ติดขัด ขยับปากได้ยาก 

ผู้ที่มีอาการโรคหลอดเลือดสมอง ในบางครั้งอาจมีปัญหาทางการพูด มักจะพูดติดขัด ไม่เป็นคำ พูดไม่ชัด เมื่อขยับปากแล้วไม่สามารถบังคับริมฝีปากให้ขยับได้อย่างเคย จนไม่สามารถพูดสื่อความให้อีกฝ่ายเข้าใจได้ และอาจมีอาการลิ้นแข็งร่วมด้วย   

T - Time มีอาการอย่างเฉียบพลัน

จากอาการทั้งหมดที่ได้กล่าวมานี้อาจเกิดขึ้นอย่างทันทีทันใด หรือแสดงให้เห็นได้ชัดเจนในช่วงที่เพิ่งตื่นนอน แล้วหายไปภายใน 24 ชั่วโมง (จากอาการหลอดเลือดตีบชั่วคราว) แต่ก็นับเป็นอาการไม่ปกติที่ต้องรีบเข้าพบแพทย์ทันทีเช่นกัน 

ทันทีที่พบสัญญาณเตือนเหล่านี้ควรรีบเดินทางเข้าพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุโดยด่วน เพราะทุกนาทีที่ผ่านไปหลังสังเกตพบอาการล้วนมีค่า วิวัฒนาการทางการแพทย์ค้นพบว่าหากผู้ป่วยได้รับการรักษาทันท่วงทีในเวลา 4 ชั่วโมง 30 นาที โดยรับการฉีดยาละลายลิ่มเลือดผ่านทางหลอดเลือดดำก่อนที่เนื้อสมองจะค่อยๆ ตายและหยุดการทำงาน นั่นหมายถึงโอกาสที่ผู้ป่วยจะห่างไกลจากความพิการและเสียชีวิตได้มากขึ้น 

แนวทางการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง

• ปรับไลฟ์สไตล์ : การป้องกันที่ดีที่สุดคือการควบคุมปัจจัยเสี่ยงด้วยตัวเอง โดยการรับประทานอาหารให้พอดีตามหลักโภชนาการ เลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง เค็มจัด หวานจ๋อย เพื่อลดความเสี่ยงในการก่อโรคความดันโลหิตสูง ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานด้านสุขภาพ และหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ เพราะโรคหลอดลอดสมองตีบมีโอกาสเกิดลดลงหากควบคุมปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้ได้
• ตรวจสุขภาพประจำปี : หากอยู่ในวัยหนุ่มสาวที่สุขภาพร่างกายยังฟิต การเช็กอัปร่างกายโดยรวมปีละครั้งจะช่วยหาความเสี่ยงที่อาจก่อให้เกิดหลอดเลือดตีบ อุดตัน หรือแตก รวมถึงค่าระดับน้ำตาล ไขมันในร่างกาย เพื่อสุขภาพแบบองค์รวมได้ แต่หากมีโรคประจำตัวอื่นๆ อยู่ก่อนแล้ว อย่างความดันโลหิตสูง หรือโรคหัวใจ ต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด รับประทานยาให้ครบถ้วน และพบแพทย์ตามเวลานัดเสมอ

 

โปรแกรมตรวจสุขภาพ คัดกรองความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง เพื่อสุขภาพที่ดีอย่างยั่งยืน 

ที่ศูนย์หัวใจและหลอดเลือดโรงพยาบาลวิมุต พร้อมดูแลคุณด้วยโปรแกรมคัดกรองความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง Standard Stroke Screening ตรวจร่างกายอย่างละเอียดโดยแพทย์เฉพาะทางด้านระบบประสาท ด้วยเครื่องอัลตราซาวน์ Carotid Doppler ตรวจการไหลเวียนภายในหลอดเลือดแดงที่คอด้วยคลื่นความถี่สูง เพื่อหาจุดที่อาจมีการเกาะของไขมัน หินปูน หรือลิ่มเลือด มองหาทิศทางการไหลของเลือดและเส้นเลือดที่อาจตีบแคบลง พร้อมกับรายการเช็กอัปกว่า 11 รายการ ในราคาพิเศษ 3,990 บาท สนใจรายละเอียดคลิกที่นี่

 

โรคหลอดเลือดสมองเปรียบเหมือนระเบิดเวลาที่มักส่งสัญญาณเพียงเบาๆ ให้รู้ล่วงหน้าไม่นาน การรู้เท่าทันอาการเบื้องต้นและเข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที เป็นการเพิ่มโอกาสรอดให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงกับปกติ ไม่ต้องเป็นอัมพาตและลดโอกาสเสียชีวิตได้ เพราะโรคไม่เลือกอายุและช่วงวัย แนะนำให้เข้ารับการตรวจสุขภาพเพื่อความชัวร์ ดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการปรึกษาแพทย์ผ่านช่องทางออนไลน์ได้ทันที

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ 

ศูนย์สมองและระบบประสาท ชั้น 6 โรงพยาบาลวิมุต 

เวลา 08.00-20.00 น. หรือโทร 0-2079-0068

เรียบเรียงโดย นพ. กฤตวิทย์ รุ่งแจ้ง อายุรแพทย์ผู้ชำนาญการด้านสมองและระบบประสาท

 

ทุกปัญหาสุขภาพ ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางออนไลน์ ที่พร้อมดูแลคุณด้วยความใส่ใจ